Sextánda öldin í Evrópu var öld könnunar. Evrópumenn sigldu um heimsins höf og könnuðu nýjar lendur. Á þessum tíma fundu þeir Ameríku, Afríku, Asíu og Eyjaálfu. Sumir landkönnuðurnir fundu líka ný fyrirbæri á næturhimninum.

Eitt stjörnubjart kvöld sigldi portúgalski landkönnuðurinn Ferdinand Magellan yfir miðbaug á suðurhvel Jarðar. Magellan hafði ekki aðeins siglt í kringum áður óþekkt lönd og ný höf, heldur sá hann algerlega nýjan stjörnuhiminn! Frá suðurhveli Jarðar sjást nefnilega aðrar stjörnur en frá norðurhveli Jarðar. Þegar Magellan horfði á þessar nýju stjörnu tók hann eftir fyrirbæri sem leit út eins og dauft ský á himninum. Skýið hreyfðist samt aldrei neitt.

Magellan mætti örlögum sínum í baráttu við filippseyskan höfðingja. Hann sneri aldrei aftur til Evrópu en honum til heiðurs var skýið nefnt eftir honum og kallast í dag Stóra Magallansskýið.

Í dag vitum við að Stóra Magellansskýið er dvergvetrarbraut, tíu sinnum minni en Vetrarbrautin okkar. Hún hringsólar um Vetrarbrautina okkar eins og reikistjörnurnar snúast í kringum sólina. Á myndinni sem fylgir horfum við djúpt inn í Stóra Magellansskýið, á gas- og rykský sem eru að mynda nýjar stjörnur.

Bæði þessi gas- og rykský eru lýst upp af ungum og mjög heitum stjörnum innan í skýjunum. Þau eru samt sem áður harla ólík: Annað er rautt en hitt blátt. Ástæðan er efnasamsetningin. Í bláa skýinu er mikið af súrefni en rauðglóandi skýið er uppfullt af vetni.

Þýðing: Sævar Helgi Bragason/Stjörnufræðivefurinn